BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler, Binaların Kullanım ve Tehlike Sınıfları
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; kamu kurum
ve kuruluşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı,
bina, tesis ve işletmenin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı
safhalarında çıkabilecek yangınların en aza indirilmesini ve herhangi bir
şekilde çıkabilecek yangının can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini
sağlamak üzere, yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirlerin,
organizasyonun, eğitimin ve denetimin usul ve esaslarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik;
a) Ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı
alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini,
b) Yangının, ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve
panik sebebiyle can ve mal güvenliği bakımından yol açabileceği tehlikeleri en
aza indirebilmek için, yapı, bina, tesis ve işletmelerin tasarım, yapım,
kullanım, bakım ve işletim esaslarını,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapı ruhsatı
alınmış olmakla birlikte henüz yapımına başlanmamış olan yapılar,
b) Mevcut yapılardan Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden
sonra kullanım amacı değiştirilerek, sağlık, eğitim ve konaklama amaçlı olarak
kullanılacak bina ve tesisler, tehlikeli maddelerin bulundurulacağı binalar ve
binadaki toplam kullanıcı sayısı 200’ü geçen toplanma amaçlı binalar,
c) Yönetmelikte belirtilen diğer yapılar, binalar, tesisler
ve işletmeler,
hakkında uygulanır.
(3) Karada ve suda, sürekli veya geçici, resmî ve özel,
yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve onarımlarını içine
alan sabit ve hareketli tesisler yapı sayılarak, haklarında bu Yönetmeliğe göre
işlem yapılır.
(4) Korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen
binalarda, yangına karşı güvenlik tedbirleri için yapılacak tesisatlara ilişkin
olarak, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun görüşü alınır ve yapının
özelliğini etkilemeyecek biçimde, tahliye, algılama, uyarı ve söndürme
sistemlerinden gerekli olanlar kurulur.
(5) Türk Silahlı Kuvvetlerince kullanılan yapı, bina ve
tesisler ile eğitim ve tatbikat alanlarının yangından korunması, bu Yönetmelik
hükümleri de dikkate alınarak hazırlanacak yönetmelik ile düzenlenir.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 9/6/1958 tarihli ve
7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesi, 14/2/1985 tarihli ve
3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 33 üncü
maddesi ve 13/12/1983 tarihli ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 30/A maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmeliğin
uygulanmasında;
a) Acil durum: Afet olarak değerlendirilen olaylar ile
dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli sebeplerle meydana
getirilen olayların yol açtığı hâlleri,
b) Acil durum ekibi: Yangın, deprem ve benzeri afetlerde
binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan,
arama-kurtarma ve söndürme işlerine katılan ve gerektiğinde ilk yardım
uygulayan ekibi,
c) Acil durum planları: Acil durumlarda yapılacak müdahale,
koruma, arama-kurtarma ve ilk yardım iş ve işlemlerinin nasıl ve kimler
tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken
planları,
ç) Acil durum asansörü (İtfaiye asansörü): Binalarda
bulunan, kullanımı doğrudan yangın söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya
itfaiyenin denetimi altında bulunan ve ek korunum uygulanmış olan özel
asansörü,
d) Açık arazi işletmesi: Tabiat şartlarına açık olan ve
otopark, tank sahaları, hurda sahaları, kimyevi madde, kereste deposu, piknik
alanı ve turistik tesis gibi amaçlarla kullanılan muhtelif büyüklükteki arazi
işletmesini,
e) Alevlenme noktası: Isınan maddeden çıkan gazların, bir
alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda yanmayı
sürdürdüğü en düşük sıcaklığı,
f) Apartman: İçinde bağımsız mutfak ve banyoya sahip en az
üç mesken bulunan binayı,
g) Atriumlu yapı: İki veya daha çok sayıda katın içine
açıldığı, merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu veya su,
elektrik, havalandırma, iklimlendirme ve haberleşme gibi tesisatın içinde yer
aldığı, tesisat bacaları ve şaftlar hariç olmak üzere, üstü kapalı geniş
ve yüksek yapıyı,
ğ) Basınçlandırma: Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının
diğer mekânlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme
yöntemini,
h) Bina yüksekliği: Binanın kot aldığı noktadan saçak
seviyesine kadar olan mesafeyi veya imar planında ve bu Yönetmelikte öngörülen
yüksekliği,
ı) Bodrum katı: Döşemesinin üst kotu, yapının dış duvarına
bitişik zeminin en üst kotuna göre 1.2 m’den daha aşağıda olan katı,
i) Çıkmaz koridor mesafesi: Mekân içerisinden mekânın
koridora bağlanan kapısına kadar olan mesafe göz önüne alınmaksızın, kaçışta,
bir mekân veya mekânların bağlı olduğu bir koridor içinden, koridor boyunca bir
çıkışa veya iki yönde kaçış imkânına sahip olunan noktaya kadar olan mesafeyi,
j) Duman haznesi: İçinde dumanın toplanması amacıyla tavanda
tasarlanan hacmi,
k) Duman kontrolü: Yangın hâlinde duman ve sıcak gazların
yapı içindeki hareketini veya yayılımını denetlemek için alınan tedbirleri,
l) Duman perdesi: Yükselen dumanın yanal yayılımını
sınırlamak amacıyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatılabilen veya bir
algılayıcı uyarısıyla kapanan, yangına karşı dayanıklı bölücü perdeyi,
m) Duman tahliyesi: Dumanın yapının dışına kendiliğinden
çıkmasını veya mekanik yollarla zorlamalı olarak atılmasını,
n) Duman yönlendirme bacası: Yangın hâlinde, dumanların
istenilen yöne çekilerek yangının genişlemesini önlemeye yönelik bacaları,
o) EN: Avrupa standartlarını,
ö) Güvenlik bölgesi: Binadan tahliye edilen şahısların bina
dışında güvenli olarak bekleyebilecekleri bölgeyi,
p) Islak borulu yağmurlama sistemi: Boruları sürekli olarak
su ile dolu durumda tutulan otomatik söndürme sistemini,
r) İlgili standart: Türk standartlarını, bu standartların
olmaması hâlinde Avrupa standartlarını, Türk veya Avrupa standartlarında
düzenlenmeyen hususlarda, uluslararası geçerliliği kabul edilen standartları,
s) Kademeli yatay tahliye: Kullanıcıların yangından
uzaklaşarak aynı kat seviyesinde yer alan yangın geçirimsiz komşu kompartımana
sığınmasını,
ş) Kaçış aydınlatması: Normal aydınlatma devrelerinin
kesintiye uğraması hâlinde, armatürün kendi gücüyle veya ikinci bir enerji
kaynağından beslenerek sağlanan aydınlatmayı,
t) Kaçış (Yangın) merdiveni: Yangın hâlinde ve diğer acil
hâllerde binadaki insanların emniyetli ve süratli olarak tahliyesi için
kullanılabilen, yangına karşı korunumlu bir şekilde düzenlenen ve tabiî zemin
seviyesinde güvenlikli bir alana açılan merdiveni,
u) Kaçış uzaklığı: Kat içinde herhangi bir noktada bulunan
bir kullanıcının kendisine en yakın kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu
yolun gerçek uzunluğunu,
ü) Kaçış yolu: Oda ve diğer müstakil hacimlerden çıkışlar,
katlardaki koridor ve benzeri geçişler, kat çıkışları, zemin kata ulaşan
merdivenler ve bina son çıkışına giden yollar dâhil olmak üzere binanın
herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve
hiçbir şekilde engellenmemiş bulunan yolun tamamını,
v) Kamuya açık kullanım: Binanın, herkesin giriş ve çıkışına
açık olarak kullanılmasını,
y) Kamuya açık bina: Otel, sinema, tiyatro, hastane,
lokanta, okul, yurt, lokal, işyeri, açık ve kapalı spor tesisleri, eğitim ve
dinlenme tesisi ve benzeri binaları,
z) Konut: Ticari amaç gözetmeksizin bir veya birçok insanın
iş zamanı dışında barınma, dinlenme ve uyuma amacıyla ikamet ettiği, imar
planında bu amaca ayrılmış olan yeri,
aa) Kullanıcı yükü: Herhangi bir anda, bir binada veya
binanın esas alınan belirli bir bölümünde bulunma ihtimali olan toplam insan
sayısını,
bb) Kullanıcı yük katsayısı: Yapılarda kişi başına düşen
kullanım alanının metrekare cinsinden m2/kişi olarak ifadesini,
cc) Kuru boru sistemi: Normalde içinde su bulunmayan, yangın
hâlinde itfaiyenin zemin seviyesinden su basabileceği boruyu,
çç) Kuru borulu yağmurlama sistemi: Çalışma öncesi, kontrol
vanasından sonraki boru hattı, basınçlı hava veya inert gaz ile dolu durumda
tutulan otomatik söndürme sistemini,
dd) Korunumlu koridor veya hol: Bitişik olduğu mekânlardan
yangına karşı dayanıklı yapı elemanlarıyla ayırılmak suretiyle yangın
etkilerinden korunmuş koridoru veya holü,
ee) Korunumlu merdiven: Yangına karşı dayanıklı bir malzeme
ile çevrili veya yangından etkilenmeyecek şekilde düzenlenen merdiveni,
ff) Mevcut yapı: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapı
ruhsatı alınıp yapımı devam eden veya yapımı tamamlanan ve kullanım
amacı değiştirilmeyen yapı, bina, tesis ve işletmeyi,
gg) Ortak merdiven: Birden çok sayıda kullanım birimine
hizmet veren kaçış merdivenini,
ğğ) Sertifika: Herhangi bir ekipman, malzeme veya hizmet
için, Türk Standartları Enstitüsü veya Türk Standartları Enstitüsü tarafından
kabul gören uluslararası bir onay kuruluşu tarafından test edilerek verilen ve
ilgili standartlara uygunluğu gösteren belgeyi,
hh) Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG): Petrolden ve
doğalgazdan elde edilerek basınç altında sıvılaştırılan propan, bütan ve
izomerleri gibi hidrokarbonları veya bunların karışımını,
ıı) Site: Herhangi bir şekilde çevresinden ayrılan ortak
kullanım alanları, güvenlik teşkilatı ve sistemleri ile yönetim bütünlüğü olan
konut veya işyeri topluluğunu,
ii) Son çıkış: Bir yapıdan kaçış sağlayan yolun yapı
dışındaki yol ve cadde gibi güvenlikli bir alana geçit veren bitiş noktasını,
jj) Sulu boru sistemi: Sürekli olarak su ile dolu durumda
tutulan boruyu,
kk) Tek yönlü kaçış mesafesi: Bir mekân içindeki kişilerin
sadece tek bir yönde hareket ederek bir çıkışa veya alternatifli iki yönde kaçış
imkânına sahip olduğu noktaya kadar olan mesafeyi,
ll) TS: Türk Standartları Enstitüsünce yürürlüğe konulmuş
Türk standartlarını,
mm) Yağmurlama (sprinkler) sistemi: Yangını söndürmek,
soğutmayı sağlamak ve gelişen yangını itfaiye gelinceye kadar sınırlamak amacı
ile kurulan ve su püskürtmesi yapan otomatik sistemi,
nn) Yangına karşı dayanım (direnç): Bir yapı bileşeninin
veya elemanının yük taşıma, bütünlük ve yalıtkanlık özelliklerini belirlenmiş
bir süre koruyarak yangına karşı dayanmasını,
oo) Yangına tepki: Belirli şartlar altında bir ürünün
yangına maruz kaldığında gösterdiği tepkiyi,
öö) Yangın bölgesi (zonu): Yangın hâlinde, uyarı ve söndürme
tedbirleri diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölümü,
pp) Yangın kesici: Bina içinde, yangının ve dumanın
ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir süre için durduran,
yatay veya düşey konumlu elemanı,
rr) Yangın duvarı: İki bina arasında veya aynı bina içinde
farklı yangın yüküne sahip hacimlerin birbirinden ayrılması gereken hâllerde,
yangının ilerlemesini ve yayılmasını belirlenmiş bir süre için durduran düşey
elemanı,
ss) Yangın güvenlik holü: Kaçış merdivenlerine yangının ve
dumanın geçişini engellemek için yapılacak bölümü,
şş) Yangın kapısı: Bir yapıda kullanıcılar, hava veya nesneler
için dolaşım imkânı sağlayan, kapalı tutulduğunda duman, ısı ve alev geçişine
belirli bir süre direnecek nitelikteki kapı, kapak veya kepengi,
tt) Yangın kompartımanı: Bir bina içerisinde, tavan ve taban
döşemesi dâhil olmak üzere, her yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı
yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara ayrılmış bölgeyi,
uu) Yangın perdesi: Korunması gereken nesne, ürün veya alt
yapının yangına karşı korunması veya ısının yatay veya düşey olarak yayılmasını
engellemek maksadıyla kullanılan özel donanımlı bariyerleri,
üü) Yangın tahliye projesi: Mimari proje üzerinde, kaçış
yollarının, yangın merdivenlerinin, acil durum asansörlerinin, yangın
dolaplarının, itfaiye su verme ve alma ağızlarının ve yangın pompalarının
yerlerinin renkli olarak işaretlendiği projeyi,
vv) Yangın türü: Yanmakta olan maddeye göre;
1) A sınıfı yangınlar: Odun, kömür, kâğıt, ot, doküman ve
plastik gibi yanıcı katı maddeler yangınını,
2) B sınıfı yangınlar: Benzin, benzol, makine yağları,
laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı sıvı maddeler yangınını,
3) C sınıfı yangınlar: Metan, propan, bütan, LPG, asetilen,
havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddeler yangınını,
4) D sınıfı yangınlar: Lityum, sodyum, potasyum, alüminyum
ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler
gibi metaller yangınını,
yy) Yangın yükü: Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı
maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri çarpımları toplamının, plandaki
toplam alana bölünmesi ile elde edilen ve MJ/m2 olarak ifade
edilen büyüklüğü,
zz) Yapı sahibi: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan
gerçek veya tüzel kişiyi,
aaa) Yapı sorumluları: Yapım işlerinde görev alan yapı
müteahhidi, proje müellifi, tasarımcı, şantiye şefi ve yapı denetimi kuruluşunu,
bbb) Yapı yüksekliği: Bodrum katlar, asma katlar ve çatı
arası piyesler dâhil olmak üzere, yapının inşa edilen bütün katlarının toplam
yüksekliğini,
ccc) Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den veya 7
kattan fazla, yapı yüksekliği 30.50 m’den veya 10 kattan fazla
olan binaları,
ççç) Yırtılma yüzeyi: Patlama riskine karşı, kapalı bölümün
yan duvarında oluşturulan zayıf yüzeyi,
ddd) Yüksek tehlike: Yüksek tehlike sınıfına giren
maddelerin üretildiği, kullanıldığı ve depolandığı
yerleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İlkeler, Görevler, Yetkiler, Sorumluluklar ve Yasaklar
İlkeler
MADDE 5- (1) Yeni yapı inşasında veya mevcut
binalardan proje değişikliği gerektiren esaslı onarım ve tadilat projelerinde,
binanın kullanım sınıfına ve özelliklerine göre bu Yönetmelikte öngörülen
esaslar göz önüne alınır.
(2) Projeler, diğer kanuni düzenlemeler yanında, yangına
karşı güvenlik bakımından bu Yönetmelikte öngörülen şartlara uygun değil ise,
yapı ruhsatı verilmez. Yeni yapılan veya proje tadilatı ile kullanım amacı değiştirilen
yapılarda bu Yönetmelikte öngörülen esaslara göre imalat yapılmadığının tespiti
hâlinde, bu eksiklikler giderilinceye kadar binaya yapı kullanma izin belgesi
veya çalışma ruhsatı verilmez.
(3) Bu Yönetmelikte tanımlanmamış olan ve
açıklık gereken hususlar hakkında, Türk Standartları, bu
standartların olmaması hâlinde ise, Avrupa Standartları esas alınır. Türk veya
Avrupa Standartlarında düzenlenmeyen hususlarda, uluslararası geçerliliği kabul
edilen standartlar da kullanılır.
(4) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında proje ve yapım ile ilgili
konularda tereddüde düşülen hususlar hakkında Bayındırlık ve İskân
Bakanlığının, diğer hususlar hakkında ise İçişleri Bakanlığının uygulamaya esas
olacak yazılı görüşü alınarak bu görüşlere göre işlem yapılır.
Görev, yetki ve sorumluluk
MADDE 6- (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin
uygulanmasından;
a) Yapı ruhsatı vermeye yetkili idareler,
b) Yatırımcı kuruluşlar,
c) Yapı sahipleri,
ç) İşveren veya temsilcileri,
d) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler ile uygulayıcı
yükleniciler ve imalatçılar,
e) Yapı yapılmasında ve kullanımında görev alan müşavir,
danışman, proje kontrol, yapı denetimi ve işletme yetkilileri,
görevli, yetkili ve sorumludur.
(2) Yangın söndürme ve algılama, duyuru ve acil aydınlatma
gibi aktif yangın güvenlik sistemlerinin yeterli olmamasından; projenin eksik
veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde proje müellifleri
ve yapımın eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması hâlinde
ise müteahhit veya yapımcı firma sorumludur. Sistemin uygun çalışmaması
işletmeden kaynaklanıyor ise, işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur. Yangın
güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının gerekli olduğu yapı sahibine yazılı
olarak bildirildiği hâlde, yapı sahibi tarafından yaptırılmamış veya
standartlara uygun yaptırılmamış ise, yapı sahibi sorumlu olur.
(3) Bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle meydana
gelen yangın hasarlarından dolayı;
a) Yapı inşasında yer alan yapı sahipleri, işveren ve
işveren temsilcileri,
b) Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve
mühendisler,
c) Yapı denetimi kuruluşları,
ç) Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları,
kusurlarına göre sorumludur.
(4) Binaların yangın algılama ve söndürme projeleri tesisat
projelerinden ayrı olarak hazırlanır. Tahliye projeleri, konutlar hariç olmak
üzere, yüksek yapılarda ve yapı inşaat alanı 5000 m2’den fazla olan
yapılarda mimari projelerden ayrı olarak hazırlanır. Diğer yapılarda ise,
mimari projelerde gösterilir. Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin
uygun görüşü alındıktan sonra, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde
belediyelerce, belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise, valiliklerce
onaylanarak uygulanır.
(5) Yapı ruhsatı vermeye yetkili merciler; yangın söndürme,
algılama ve tahliye projelerinin ve uygulamalarının bu Yönetmelik
hükümlerine uygun olup olmadığını denetler.
(6) Sigorta şirketleri, yangına karşı sigorta ettirme talebi
aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmelerde, bu Yönetmelik hükümlerine
uyulup uyulmadığını kontrol etmek mecburiyetindedir.
(7) Yangın güvenliği sistemlerinin teşvik edilmesi için,
ilgili kanunlarda belirtilen vergi, resim ve harçlar hariç olmak üzere, kamu
kuruluşlarınca proje onay ve denetim hizmetlerinden hiçbir şekilde vize, harç
ve benzeri ad altında herhangi bir ücret talep ve tahsil edilemez.
Genel sorumluluklar ve yasaklar
MADDE 7- (1) Herhangi bir yerde
kontrol dışı ateş yandığının veya duman çıktığının görülmesi hâlinde, itfaiyeye
haber verilir.
(2) Kamuya açık telefon ve ücretli telefon kabinlerinin
içine, karayolları ve otobanların şehir dışındaki uygun yerlerine, kamu
binalarının, sitelerin ve diğer kurum ve kuruluşlara ait binaların güvenlik ve
kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı
veya beyaz renkte “YANGIN 110” yazılması mecburidir.
(3) Yangına müdahaleyi kolaylaştırmak bakımından,
itfaiye araçlarının yapıya kolayca yanaşmasını sağlamak üzere, yapıların ana
girişine ve civarına park yasağı konulması ve bu hususun trafik levha ve
işaretleri ile gösterilmesi şarttır.
(4) Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den
büyük imalathane, atölye, depo, otel, motel, sağlık, toplanma ve eğitim
binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın
sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu
projelerde; binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye
asansörleri, yangın dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile
jeneratörün yeri işaretlenir.
(5) Binada yangın çıkması hâlinde olaya müdahale
eden acil durum ekipleri mahalli itfaiye teşkilatı amirinin olay yerine
gelmesinden itibaren onun emrine girerler ve ona her konuda yardım etmek
mecburiyetindedirler.
(6) Gerek bina acil durum ekiplerinin ve gerekse yangına
müdahale eden itfaiye ekiplerinin görev yaptıkları sırada, yetkili itfaiye
amirince can ve mal güvenliğini korumak üzere verilecek olan karar ve
talimatlar, diğer kamu görevlilerince ve yangın güvenliği sorumlularınca aynen
yerine getirilir.
(7) Kamu görevlileri, bina kullanıcıları, bina görevlileri,
gönüllü ekipler ve olay yerinde bulunan herkes, itfaiye ekiplerinin görevlerini
yerine getirmesine yardımcı olur ve çalışmaları güçleştirici davranışlardan
kaçınır.
(8) Koru, park, bahçe ve piknik yerlerinde ilgili kamu kurum
ve kuruluşları ile işleticilere ve vatandaşlara ocak yeri olarak ayrılmış
yerler dışında ateş yakmak, ateşle ilgili işler yapmak ve anız yakmak yasaktır.
Kâğıt, plastik ve naylon gibi kolay yanan maddeler ile kıvılcımlı küllerin ve
sigara izmaritlerinin kapalı mekânlara, kapı önlerine, ormanlık alanlara,
otoban, cadde ve sokaklara atılması ve dökülmesi yasaktır.
(9) Araçların, sokak ve caddelerde yangın söndürme
cihazlarının kullanılmasını ve itfaiye araçlarının geçişini zorlaştıracak
şekilde park edilmesi, itfaiye araçlarına yol verilmemesi, yaya kaldırımını
aşacak şekilde tabela ve afiş asılması, sergi açılarak yolun kapatılması ve dar
sokaklara araç park edilmesi gibi fiil ve hareketler yasaktır.
(10) Her türlü binada, açık arazide, tesiste, sokakta, caddede,
meydan ve alanda bulunan sabit ve seyyar yangın söndürme tesisat ve cihazlarını
karıştırmak, bozmak, kırmak sökmek, içine kâğıt ve paçavra gibi yabancı
maddeler koymak veya bunları kullanılmayacak hâle getirmek veyahut bozuk bir
hâlde tutmak, her ne suretle olursa olsun yangın musluklarının önünü kapatmak,
bina önüne ip çekmek, tente asmak ve benzeri hareketler yapmak yasaktır. Yangın
söndürücü tesis ve malzeme, amacı dışında kullanılamaz.
(11) Yönetmeliğin bu bölümündeki maddelerinde yer alan yangın
güvenliği, itfaiyeye yardım ve yasaklar ile ilgili hususların uygulanmasından;
kamu yapılarında binadaki en üst amir, kat mülkiyeti tesis etmiş yapılarda
yöneticiler ve site yöneticileri ve diğer binalarda ise, bina malikleri
sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Binaların Kullanım Sınıfları
Kullanım sınıfları
MADDE 8- (1) Binaların kullanım
özelliklerine göre sınıfları aşağıda belirtilmiştir:
a) Konutlar,
b) Konaklama amaçlı binalar,
c) Kurumsal binalar,
ç) Büro binaları,
d) Ticaret amaçlı binalar,
e) Endüstriyel yapılar,
f) Toplanma amaçlı binalar,
g) Depolama amaçlı tesisler,
ğ) Yüksek tehlikeli yerler,
h) Karışık kullanım amaçlı binalar.
(2) Binaların kullanım sınıfı ile ilgili olarak herhangi bir
tereddüt doğduğunda, Bayındırlık ve İskân Bakanlığının değerlendirmesine ve
kararına uyulur.
Konutlar
MADDE 9- (1) Konutlar; bağımsız bölüm sayısına
göre, en çok iki bağımsız bölümü olan bir ve iki ailelik evler ve üç veya daha
çok bağımsız bölümü bulunan apartmanlar olarak tasnif edilir.
Konaklama amaçlı binalar
MADDE 10- (1) Konaklama amaçlı
binalar; konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte
beslenme, eğlence, gösteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya
birkaçının sunulduğu yerlerdir. Oteller, moteller, termal tesisler, tatil köyü
ve pansiyonlar, kampingler, öğrenci yurtları, kamplar ve benzeri tesisler
konaklama amaçlı binalardandır.
Kurumsal binalar
MADDE 11- (1) Kurumsal binalar ve bu
binaların kullanım özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin
yürütüldüğü yerlerdir. Eğitim amaçlı binalar; ilköğretim, ortaöğretim
kurumları ve yüksek öğretim kurumları dâhil olmak üzere, altı veya daha fazla
kişi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre ile veya haftada 12
saatten fazla bir süre ile eğitim amacı ile kullanılan binalar veya binaların
bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Anaokulları, kreşler, çocuk kulüpleri,
özel eğitim kurumları, ilköğretim okulları, ortaöğretim kurumları, dershaneler,
kütüphaneler, yetiştirme yurtları, yatılı bölge okulları, yüksek öğretim
kurumları ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
b) Sağlık hizmeti amaçlı binalar: Bedensel veya
zihinsel bir hastalığın veya yetersizliğin tedavisinin veya bakımının yapıldığı
veyahut küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlıların
bakımları için kullanılan ve dört veya daha fazla kişinin yatırılabildiği
binaları veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Hastaneler,
huzurevleri, çocuk bakım ve rehabilitasyon merkezleri, dispanserler ve
benzeri yerler bu sınıfa girer. Sağlık ocakları, özel klinikler, revirler,
teşhis ve tedavi merkezleri ve tıbbi laboratuvarlar da bu sınıftan sayılır.
c) Tutukevi, cezaevi ve ıslah evi binaları: Hürriyetleri
kısıtlanmış veya güvenlik sebebiyle hareketleri sınırlandırılmış kişilerin
barındırıldığı binalardır. Ceza ve tutukevleri, nezarethaneler, ıslah evleri ve
benzeri yerler bu sınıfa girer.
Büro binaları
MADDE 12- (1) Büro binaları; ticaret amaçlı
binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro
hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların
yapıldığı binalardır. Bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro
binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleri gibi yerler bu binalardandır.
(2) Başka bir binanın bünyesinde büro hizmetleri için
kullanılan bölümler, ana binanın kullanım sınıflandırılmasına tabidir.
Ticaret amaçlı binalar
MADDE 13- (1) Ticaret amaçlı binalar; gıda,
giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak
satıldığı yerlerdir. Mağazalar, dükkânlar, marketler, süpermarketler, toptancı
siteleri, sebze, meyve ve balık halleri, et borsaları, kapalı çarşılar,
pasajlar, tamirhaneler, yedek parça ve malzeme satış yerleri ile benzeri yerler
ticaret amaçlı binalardır.
(2) Ticari malların satışı ile bağlantılı olarak kullanılan
ve aynı binanın içinde bulunan büro, depo ve hizmet amaçlı bölümler ticaret
amaçlı bina sınıfına girer. Esas olarak başka bir kullanım sınıfına giren bir
binada bulunan küçük ticaret amaçlı bölümler, binanın esas kullanım
sınıflandırmasına ilişkin hükümlere tabi olur.
Endüstriyel yapılar
MADDE 14- (1) Endüstriyel yapılar; her çeşit
ürünün yapıldığı fabrika ve işleme, montaj, karıştırma, temizleme, yıkama,
paketleme, depolama, dağıtım ve onarım gibi işlemlere mahsus bina ve
yapılardır. Her türlü fabrika, bıçkıhaneler, çamaşırhaneler, tekstil üretim
tesisleri, enerji üretim tesisleri, gıda işleme tesisleri, dolum ve
boşaltım tesisleri, kuru temizleme tesisleri, maden işleme tesisleri,
rafineriler ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
Toplanma amaçlı binalar
MADDE 15- (1) Toplanma amaçlı binalar; tören,
ibadet, eğlence, yeme, içme, ulaşım ve araç bekleme gibi sebeplerle, 50 veya
daha fazla kişinin bir araya gelebildiği bütün binaları veya bunların bu amaçla
kullanılan bölümlerini ifade eder. Toplanma amaçlı binalar şunlardır:
a) Yeme ve içme tesisleri: Beslenme ile ilgili
hizmetlerin sunulduğu açık ve kapalı yerleri kapsar. Kahvehaneler, çay
bahçeleri, pastaneler, lokantalar, lokaller, fırınlar, kafeterya ve benzeri
yerler bu sınıfa girer.
b) Eğlence yerleri: Eğlence hizmeti veren açık ve kapalı
yerleri kapsar. Sinemalar, tiyatrolar, pavyonlar, gazinolar, tavernalar,
barlar, kokteyl salonları, gece kulüpleri, diskotekler, düğün ve nikâh
salonları ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
c) Müzeler ve sergi yerleri: Sanat ve bilim
eserlerinin muhafaza ve teşhir edildiği yerleri kapsar. Müzeler, sergi yerleri,
müzayede yerleri, fuarlar ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
ç) İbadethaneler: İbadet yapılan alanları ve benzeri
yerleri kapsar. Camiler, kiliseler, sinagoglar ile benzeri ibadet yerleri bu
sınıfa girer.
d) Spor alanları: Spor yapılan alanları ve benzeri
yerleri kapsar. Açık ve kapalı spor alanları ve salonları ile benzeri yerler bu
sınıfa girer.
e) Terminal ve garlar: Kara ve demiryolu araçlarının
yolcu ve yüklerini indirip bindirdikleri yerlerdir.
f) Hava alanları: Üzerindeki her türlü bina, tesis ve
donanımlar dâhil olmak üzere, kısmen veya tamamen uçakların iniş, kalkış ve yer
hareketlerini yaparken kullanabilmeleri için yapılmış alanlardır.
g) Limanlar: Gemilerin barındıkları, yük alıp
boşalttıkları ve yolcu indirip bindirdikleri yerlerdir.
(2) Herhangi bir binada toplanma amaçlı olarak kullanılan,
ancak 50'den az kişinin toplanmasına uygun olan bölümler, esas binanın kullanım
sınıflandırılmasına tabidir.
Depolama amaçlı tesisler
MADDE 16- (1) Depolama amaçlı tesisler; her
türlü mal, eşya, ürün, araç veya hayvanın depolanması veya muhafazası için
kullanılan bina ve yapıları ifade eder. Depolama amaçlı tesisler şunlardır:
a) Depolar: Çeşitli mal, malzeme ve maddelerin
gerektiğinde kullanılmak üzere muhafaza edildiği yerlerdir. Silolar, tank
çiftlikleri, basımevi depoları, antrepolar, ahırlar, ambarlar, eşya emanet ve
muhafaza yerleri, arşivler ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
b) Otoparklar: Motorlu ulaşım ve taşıma
araçlarının bekletildiği ve muhafaza edildiği yerlerdir. Kapalı ve açık
otoparklar, bina otoparkları, oto galerileri, kapalı taksi durakları ve benzeri
yerler bu sınıfa girer.
(2) Bir binanın içerisinde bulunan 50 m2’den küçük depolama
amaçlı bölümler esas binanın bir parçası olarak kabul
edilir.
Yüksek tehlikeli yerler
MADDE 17- (1) Parlayıcı ve patlayıcı
maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boşaltma ve
satış işlerinin yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak
değerlendirilir. Aşağıda belirtilen yerler bu sınıfa girer.
a) Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili
yerler, LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma,
doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerlerdir.
b) Patlayıcı maddelerle ilgili yerler, ısı ve basınç
tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduğu yerlerdir.
Mermi, barut, dinamit kapsül ve benzeri maddelerin imal ve muhafaza edildiği ve
satıldığı yerler bu yerlerdendir.
c) Yanıcı sıvılarla ilgili yerler, yanıcı
sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu satış tesisleri ve
benzeri yerlerdir.
Karışık kullanım amaçlı binalar
MADDE 18- (1) Bir binada iki veya daha fazla
kullanım sınıflandırılmasına tabi olacak bölümler var ise ve bu bölümler
birbirinden, daha yüksek tehlike sınıfına uygun bir yangın bölmesi ile
ayrılamıyor veya iç içe olması sebebiyle ayrı korunma tedbirlerini uygulamak
mümkün değil ise, daha yüksek koruma tedbirleri gerektiren sınıflandırmaya
ilişkin kurallar bütün bina için uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tehlike Sınıflandırması
Bina tehlike sınıflandırması
MADDE 19- (1) Bina veya bir bölümünün tehlike
sınıfı, binanın özelliklerine ve binada yürütülen işlemin ve faaliyetlerin
niteliğine bağlı olarak belirlenir. Bir binanın çeşitli bölümlerinde değişik
tehlike sınıflarına sahip malzemeler bulunuyor ise, su ve pompa
kapasitesi bina en yüksek tehlike sınıflandırmasına göre belirlenir.
(2) Binada veya bir bölümünde söndürme sistemleri ve
kompartıman oluşturulurken, tasarım sırasında aşağıdaki tehlike
sınıflandırması dikkate alınır:
a) Düşük tehlikeli yerler: Düşük yangın yüküne ve
yanabilirliğe sahip malzemelerin bulunduğu, en az 30 dakika yangına dayanıklı
ve tek bir kompartıman alanı 126 m2’den büyük olmayan yerlerdir.
b) Orta tehlikeli yerler: Orta derecede yangın yüküne ve
yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerlerdir.
c) Yüksek tehlikeli yerler: Yüksek yangın yüküne ve
yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak
malzemelerin bulunduğu yerlerdir.
(3) Binada veya bir bölümünde, söndürme sistemleri
tasarımında uyulacak bina tehlike sınıflandırılması ile ilgili olarak
kullanılan alanlar, Ek-1/A, Ek-1/B ve Ek-1/C’de gösterilmiştir.
İKİNCİ KISIM
Binalara İlişkin Genel Yangın Güvenliği Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Temel Hükümler
Binanın inşası
MADDE 20- (1) Bir bina, yangın çıkması
hâlinde;
a) Binanın yük taşıma kapasitesi belirli bir süre için
korunabilecek,
b) Yangının ve dumanın binanın bölümleri içerisinde
genişlemesi ve yayılması sınırlandırılabilecek,
c) Yangının civarındaki binalara sıçraması
sınırlandırılabilecek,
ç) Kullanıcıların binayı terk etmesine veya diğer yollarla
kurtarılmasına imkân verecek,
d) İtfaiye ve kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önüne
alınacak,
şekilde inşa edilir.
Binaların yerleşimi
MADDE 21- (1) İmar planları yapılırken; konut,
ticaret, sanayi ve organize sanayi gibi fonksiyon bölgeleri arasında, yangın
havuzları ve su ikmal noktalarının yapımına imkân verecek şekilde yeşil
kuşaklar ayrılması mecburidir.
(2) İmar planlarının tasarımında donatı alanları ile
yerleşim fonksiyonları belirlenirken, bina sınıflandırmalarındaki yangın
tedbirleri esas alınır.
(3) Yeni planlanan alanlarda bitişik nizamda teşekkül edecek
imar adalarının uzunluğu 75 m’den fazla olamaz. Uzunluğu 75 m’den fazla
olan bitişik nizam yapı adalarında, yangına karşı güvenliğe ve erişim
kontrolüne ilişkin düzenlemeler yapılır ve alınması gereken tedbirler plan
müellifi tarafından plan notunda belirtilir.
(4) Plan yapımı ve revizyonlarında, planlama alanı ve nüfus
dikkate alınarak, 0.05 m²/kişi üzerinden itfaiye yerleri ayrılır.
Binaya ulaşım yolları
MADDE 22- (1) İtfaiye araçlarının şehrin her
binasına ulaşabilmesi için, ulaşım yollarının tamamında itfaiye araçlarının
engellenmeden geçmesine yetecek genişlikte yolun trafiğe açık olmasına özen
gösterilir. Özellikle park edilmiş araçlar sebebiyle itfaiye araçlarının
geçişinin engellenmemesi için, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu
Kanun uyarınca çıkarılan yönetmeliklere göre, belediye trafik birimleri ile
emniyet trafik şube müdürlüğü, normal zamanlarda yolları açık tutmakla
yükümlüdür. Bunlar, yangın anında ulaşımın sağlanması için, park edilmiş
araçlara veya özel mülkiyete zarar vermeyecek tedbirleri alarak ulaşım
yollarını açma yetkisine sahiptirler.
(2) İtfaiye araçlarının yaklaşabildiği son noktadan binanın
dış cephesindeki herhangi bir noktasına olan yatay uzaklık en çok 45
m olabilir.
(3) İç ulaşım yolları, herhangi bir binaya ana yoldan
erişimi sağlayan yollardır. İç ulaşım yollarında olağan genişlik en az 4
m ve çıkmaz sokak bulunması hâlinde en az 8 m olur. Dönemeçte iç
yarıçap en az 11 m, dış yarıçap en az 15 m, eğim en çok %
6 ve düşey kurp en az R=100 m yarıçaplı olur. Serbest yükseklik, en az 4
m ve taşıma yükü 10 tonluk arka dingil yükü düşünülerek en az 15 ton
alınır.
(4) İç ulaşım yolundan binaya erişim için gerekli açılı
mesafe, o bölgeye hizmet verecek itfaiyede bulunan araçların erişim
imkânlarından daha uzak ise, itfaiye aracının binaya yanaşmasına engel
olabilecek çevre veya bahçe duvarları, itfaiye aracı tarafından kolaylıkla
yıkılabilecek şekilde zayıf olarak yapılır. Bu şekilde zayıf olarak yapılan
duvar bölümü, en az 8 m uzunluğunda olur; kolayca görünebilecek
şekilde kırmızı çapraz işaret konularak gösterilir ve önüne araç park edilemez.
İKİNCİ BÖLÜM
Taşıyıcı Sistem Stabilitesi
Bina taşıyıcı sistemi stabilitesi
MADDE 23- (1) Bina taşıyıcı sisteminin yangın
direncinin belirlenmesinde, yük taşıma kapasitesi, bütünlüğü ve yalıtımı göz
önüne alınır.
(2) Bina taşıyıcı sistem ve elemanlarının, gerek bir bütün
olarak ve gerekse her bir elemanıyla, bir yangında insanların tahliyesi veya
söndürme süresinde korunmaları için yeterli bir zaman boyunca stabil
kalmalarını sağlayacak şekilde hesaplanarak boyutlandırılması mecburidir.
(3) Yapı elemanları ile birleşik olarak kullanılan mamuller
dâhil olmak üzere, yapı elemanlarının yangın karşısındaki tepkileri ve
dirençleri için ilgili yönetmelikler ve standartlar esas alınır.
(4) Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında
içindeki yanıcı maddeler çelik elemanlarında 540 0C üzerinde
bir sıcaklık artışına sebep olmayacak bütün çelik yapılar, yangına karşı
dayanıklı kabul edilir. Alanı 5000 m2’den az olan tek katlı yapılar hariç
olmak üzere, diğer çelik yapılarda, çeliğin sıcaktan uygun şekilde yalıtılması
gerekir. Yalıtım, yangına dayanıklı püskürtme sıva ile sıvama, yangına
dayanıklı boya ile boyama, yangına dayanıklı malzemeler ile çevreyi sarma,
kutuya alma ve kütlesel yalıtım şeklinde yapılabilir.
(5) Betonarme ve ön gerilmeli betondan mamul taşıyıcı sistem
elemanlarında ilgili yönetmelik ve standartlara uyulur. Çok katlı ve özellikle
yatay yangın bölmeli binalarda, sistem bir bütün olarak incelenir, eleman
genleşmelerinin kısıtlandığı durumlarda doğan ek zorlamalar göz önünde tutulur.
Betonarme veya betonarme-çelik kompozit elemanların yangına karşı 120 dakika
dayanıklı olabilmesi için, içindeki çelik profil veya donatının en dışta kalan
kısımlarının yani pas payının, kolonlarda en az 4 cm ve döşemelerde en
az 2.5 cm kalınlığında beton ile kaplanmış olması gerekir.
(6) Ahşap elemanların yangın mukavemet hesapları yanma
hızına dayandırılır. Yanma hızı 0.6 ilâ 0.8 mm/dak kabul edilip; ahşap elemanın
bu şekilde azalan en kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eşit alınarak,
üzerine gelen gerçek yükü taşıyabildiği süre yangın mukavemet süresi kabul
edilir. En az 19 cm kalınlığında kagir taşıyıcı duvar, kemer, tonoz
ve kubbeler, diğer yönetmelik ve standartlara uygun inşa edilmiş olmaları
kaydıyla, 4 saatten kısa süreli yangınlar için ayrı bir kontrolü gerektirmez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yangın Kompartımanları, Duvarlar, Döşemeler, Cepheler ve
Çatılar
Yangın kompartımanları
MADDE 24- (1) Yangın kompartıman
duvar ve döşemelerinin yangına en az direnç sürelerine Ek-3/B’de yer verilmiştir.
(2) İki veya daha çok bina tarafından ortak kullanılan
duvarlar, kazan dairesi, otopark, ana elektrik dağıtım odaları, yapı içindeki
trafo merkezleri, orta gerilim merkezleri, jeneratör grubu odaları ve benzeri
yangın tehlikesi olan kapalı alanların duvarları ve döşemeleri kompartıman
duvarı özelliğinde olur.
(3) İki veya daha çok binaya ait müşterek duvarlar yangına
dayanıklı duvar olarak inşa edilir. İkiz evleri birbirinden ayıran her duvar
yangın duvarı olarak inşa edilir ve evler ayrı binalar olarak değerlendirilir.
(4) Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan konut harici
binalarda ve bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut
binalarında atriumlu bölüm hariç, her kat yangın kompartımanı
olarak düzenlenir.
(5) Atriumlu bölümlere, sadece düşük ve orta tehlike
sınıflarını içeren kullanımlara sahip binalarda müsaade edilir. Atrium alanı,
hiçbir noktada 90 m2’den ve karşılıklı iki kenarı arasındaki mesafe
5 m’den az olamaz. Atriumlarda doğal veya mekanik olarak duman kontrolü
yapılır.
(6) Binalarda olması gereken en fazla kompartıman
alanına Ek-4’de yer verilmiştir.
(7) Yangın kompartımanlarının etkili olabilmesi için,
kompartımanı çevreleyen elemanların yangına dayanıklılığı birleşme noktalarında
da sürekli olur ve kompartımanlar arasında yangına dayanıksız açıklıklar
bulunamaz.
Yangın duvarları
MADDE 25- (1) Bitişik nizam
yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika
dayanıklı olarak projelendirilir. Yangın duvarlarının cephe ve
çatılarda göstermeleri gereken özellikler ilgili maddelerde belirtilmiştir.
(2) Yangın duvarlarında delik ve boşluk
bulunamaz. Duvarlarda kapı ve sabit ışık penceresi gibi boşluklardan
kaçınmak mümkün değil ise, bunların en az yangın duvarının
direncinin yarı süresi kadar yangına karşı dayanıklı olması
gerekir. Kapıların kendiliğinden kapanması ve duman sızdırmaz özellikte
olması mecburidir. Bu tür yarı mukavemetli boşlukların çevresi her türlü yanıcı
maddeden arındırılır. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma tesisatının ve benzeri
tesisatın yangın duvarından geçmesi hâlinde, tesisat çevresi,
açıklık kalmayacak şekilde en az yangın duvarı yangın dayanım süresi kadar,
yangın ve duman geçişine karşı yalıtılır.
(3) Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik
donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika
ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.
Döşemeler
MADDE 26- (1) Bütün döşemelerin
yangın duvarı niteliğinde olması gerekir. Döşemelerin yangına
dayanım sürelerine Ek-3/B’de yer verilmiştir.
(2) Döşeme kaplamaları en az normal alevlenici, yüksek
binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır.
(3) Döşeme üzerinde kolay alevlenen malzemeden ısı yalıtımı
yapılmasına, üzeri en az 2 cm kalınlığında şap tabakası ile örtülmek
şartı ile müsaade edilir.
(4) Ayrık nizamda müstakil konutlar
dışındaki binaların tavan kaplamaları ve asma tavanlarının malzemesinin en az
zor alevlenici olması gerekir.
Cepheler
MADDE 27- (1) Dış cephelerin, yüksek
binalarda yanmaz malzemeden ve diğer binalarda ise, en az zor alevlenici
malzemeden olması gerekir. Cephe elemanları ile alevlerin geçebileceği
boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler, alevlerin komşu katlara
atlamasını engelleyecek şekilde döşeme yangın dayanımını sağlayacak süre
kadar yalıtılır.
Çatılar
MADDE 28- (1) Çatıların inşasında;
a) Çatının çökmesi,
b) Çatıdan yangının girişi ve çatı kaplaması yüzeyinin
tutuşması,
c) Çatının altında ve içinde yangının yayılması,
ç) Çatı ışıklığı üzerindeki rüzgâr etkileri,
d) Çatı ışıklığından binaya yangının nüfuz etmesi,
e) Yangının çatı kaplamasının dış yüzeyi üzerine veya
katmanlarının içerisine yayılması ve alev damlalarının oluşması,
f) Bitişik nizam binalarda, çatılarda çıkan yangının komşu
çatıya sirayeti,
ihtimalleri göz önünde bulundurulur.
(2) Çatıların oturdukları döşemelerin yatay
yangın kesici niteliğinde olması gerekir. Bitişik nizam
yapılarda, çatılarda çatı
örtüsü ve izolasyonu olarak normal ve kolay alevlenen
malzemeler kullanılamaz.
(3) Doğal veya yapay taşlardan veyahut beton plaklardan
yapılmış çatı örtüleri ve çatı yalıtımları ile çelikten veya diğer metallerden
yapılmış ve en az zor alevlenen malzemelerden oluşturulan yalıtım ve çatı üst
örtü tabakaları, uçucu yanar parçalara ve ısıl ışınımına dayanıklı çatı
elemanları olarak kabul edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Binalarda Kullanılacak Yapı Malzemeleri
Binalarda kullanılacak yapı malzemeleri
MADDE 29- (1) Yapı malzemeleri; bina ve diğer
inşaat işleri de dâhil olmak üzere, bütün yapı işlerinde kalıcı
olarak kullanılmak amacı ile üretilen bütün malzemeleri ifade eder.
(2) Yangına karşı güvenlik bakımından, kolay alevlenen yapı
malzemelerinin inşaatta kullanılmasına müsaade edilmez. Kolay alevlenen yapı
malzemeleri, ancak, bir kompozit içinde normal alevlenen malzemeye
dönüştürülerek kullanılabilir.
(3) Duvarlarda iç
kaplamalar ile ısı ve ses yalıtımları; en az normal
alevlenici, yüksek binalarda ve kapasitesi 100 kişiden fazla olan sinema,
tiyatro, konferans ve düğün salonu gibi yerlerde ise en az zor alevlenici
malzemeden yapılır. Dış kaplamalar, 2 kata kadar olan binalarda en az normal
alevlenici, yüksek bina sınıfına girmeyen binalarda zor alevlenici ve yüksek
binalarda ise zor yanıcı malzemeden yapılır.
(4) Yüksek binalarda ıslak hacimlerden geçen branşman
boruları hariç olmak üzere, 70 mm’den daha büyük çaplı tesisat borularının en
az zor alevlenici malzemeden olması gerekir.
5) Yapı malzemelerinin yangına tepki sınıflarının
belirlenmesinde ilgili yönetmelik ve standartlar esas alınır.
(6) Malzemelerin yanıcılık sınıflarını gösteren tablolar aşağıda
belirtilmiştir.
a) Ek-2/A’da döşeme malzemeleri hariç olmak üzere, yapı
malzemeleri için yanıcılık sınıfları,
b) Ek-2/B’de döşeme malzemeleri için yanıcılık sınıfları,
c) Ek-2/C’de yanıcılık sınıfı A1 olan yapı malzemeleri,
ç) Ek-2/Ç’de TS EN 13501-1’e göre malzemelerin yanıcılık
sınıfları.
(7) Yangına dayanım sembollerini ve sürelerini gösteren
tablolar aşağıda belirtilmiştir:
a) Ek-3/A’da yapı elemanlarının yangına dayanım sembolleri,
b) Ek-3/B’de yapı elemanlarının yangına dayanım süreleri,
c) Ek-3/C’de bina kullanım sınıflarına göre yangına dayanım
süreleri.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Kaçış Yolları, Kaçış Merdivenleri ve Özel Durumlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Kaçış güvenliği esasları
MADDE 30- (1) İnsanlar tarafından kullanılmak
üzere tasarlanan her yapı, yangın veya diğer acil durumlarda kullanıcıların
hızla kaçışlarını sağlayacak yeterli kaçış yolları ile donatılır. Kaçış yolları
ve diğer tedbirler, yangın veya diğer acil durumlarda can güvenliğinin yalnızca
tek bir tedbire dayandırılmayacağı biçimde tasarlanır.
(2) Her yapının, yangın veya diğer acil durumlarda yapıdan
kaçış sırasında kullanıcıları, ısı, duman veya panikten doğan tehlikelerden
koruyacak şekilde yapılması, donatılması, bakım görmesi ve işlevini sürdürmesi
gerekir.
(3) Her yapıda, bütün kullanıcılara elverişli kaçış imkânı
sağlayacak şekilde, yapının kullanım sınıfına, kullanıcı yüküne, yangın korunum
düzeyine, yapısına ve yüksekliğine uygun tip, sayı, konum ve kapasitede kaçış
yolları düzenlenir.
(4) Her yapının içinde, yapının kullanıma girmesiyle her
kesimden serbest ve engelsiz erişilebilen şekilde kaçış yollarının düzenlenmesi
ve bakım altında tutulması gerekir. Herhangi bir yapının içinden serbest
kaçışları engelleyecek şekilde çıkışlara veya kapılara kilit, sürgü ve benzeri
bileşenler takılamaz. Zihinsel engelli, tutuklu veya ıslah edilenlerin
barındığı, yetkili personeli sürekli görev başında olan ve yangın veya diğer
acil durumlarda kullanıcıları nakledecek yeterli imkânları bulunan yerlerde
kilit kullanılmasına izin verilir.
(5) Her çıkışın açıkça görünecek şekilde yapılması, ayrıca,
çıkışa götüren yolun, sağlıklı her kullanıcının herhangi bir noktadan kaçacağı
doğrultuyu kolayca anlayabileceği biçimde görünür olması gerekir. Çıkış
niteliği taşımayan herhangi bir kapı veya bir çıkışa götüren yol gerçek çıkışla
karıştırılmayacak şekilde düzenlenir veya işaretlenir. Bir yangın hâlinde veya
herhangi bir acil durumda, kullanıcıların yanlışlıkla çıkmaz alanlara
girmemeleri ve kullanılan odalardan ve mekânlardan geçmek zorunda kalmaksızın
bir çıkışa veya çıkışlara doğrudan erişmeleri için gerekli tedbirler alınır.
İKİNCİ BÖLÜM
Kaçış Yolları
Kaçış Yolları
MADDE 31- (1) Kaçış yolları, bir yapının
herhangi bir noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve
engellenmemiş yolun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına;
a) Oda ve diğer bağımsız mekânlardan çıkışlar,
b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler,
c) Kat çıkışları,
ç) Zemin kata ulaşan merdivenler,
d) Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son
çıkışına götüren yollar,
e) Son çıkış,
dâhildir.
(2) Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilmez.
(3) Kaçış yollarının belirlenmesinde yapının kullanım
sınıfı, kullanıcı yükü, kat alanı, çıkışa kadar alınacak yol ve çıkışların
kapasitesi esas alınır. Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçış
uzaklığına göre çıkış imkânları sağlanır.
(4) Zemin kat üzerindeki herhangi bir katta düzenlenen kaçış
merdivenleri bütün normal katlara aynı zamanda hizmet verebilir. Zemin
altındaki herhangi bir katta düzenlenen kaçış merdivenleri de bütün bodrum
katlara hizmet verebilir.
(5) Değişik bölümleri veya katları, değişik tipte
kullanımlar için tasarlanan veya içinde aynı zamanda değişik amaçlı
kullanımların sürdürüldüğü yapılarda, yapı bütününe veya kat bütününe ilişkin
gerekler, en sıkı kaçış gerekleri olan kullanım tipi esas alınarak tespit
edilir veya her bir yapı bölümüne ilişkin gerekler ayrı ayrı belirlenir.
(6) Tuvaletler, soyunma odaları, depolar ve personel
kantinleri gibi mekânlar, holler ve koridorlar gibi diğer mekânlara hizmet veren
ancak diğer mekânlar ile aynı katta olduğu hâlde aynı zamanda kullanılmayan
mekânların döşeme alanları, yer aldıkları katın kullanıcı yükü
hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir.
(7) Bir katı geçmeyen açık merdivenler, yürüyen merdivenler
ve dışarıya açılan rampalar, bina dışına ulaşım noktasına veya korunmuş kaçış
noktasına olan uzaklıklar, tek yönde ve iki yönde korunmuş kaçış yollarına olan
ve Ek-5/B’de belirtilen uzaklıklara uygun olmak şartıyla, ikinci kaçış yolu
olarak kabul edilir.
Çıkış kapasitesi ve kaçış uzaklığı
MADDE 32- (1) Kullanıcı yükü katsayısı olarak,
gerekli kaçış ve panik hesaplarında kullanılmak üzere Ek-5/A’da belirtilen
değerler esas alınır.
(2) Çıkış genişliği için, çıkış kapıları, kaçış
merdivenleri, koridorlar ve diğer kaçış yollarının kapasiteleri 50 cm’lik
genişlik birim alınarak hesaplanır. Birim genişlikten geçen kişi sayısı bina
kullanım sınıflarına göre Ek-5/B’de gösterilmiştir.
(3) Kaçış uzaklığı, kullanım sınıfına göre Ek-5/B’de
belirtilen değerlerden daha büyük olamaz.
(4) Kullanılan bir mekân içindeki en uzak noktadan en yakın
çıkışa olan uzaklık, Ek-5/B’de belirlenen sınırları aşamaz.
(5) Odalara, koridorlara ve benzeri alt bölümlere ayrılmış
büyük alanlı bir katta, direkt (kuş uçuşu) kaçış uzaklığı Ek-5/B’de izin verilen
en çok kaçış uzaklığının 2/3’ünü aşmıyor ise kabul edilir.
(6) Kaçış uzaklığı ölçülecek en uzak nokta mekân içinde
mekânı çevreleyen duvarlardan 40 cm önde alınır.
(7)Yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman geçişi
önlenmiş yatay tahliye alanı sağlanan hastane gibi yerlerde kaçış uzaklığı,
yatay tahliye alanına götüren koridorun çıkış kapısına kadar olan ölçüdür. Her
yatay tahliye alanından en az bir korunumlu kaçış yoluna ulaşılması gerekir.
(8) Zemin kattaki dükkân ve benzeri yerlerde kişi sayısı 50’nin
altında ve kaçış uzaklığı en uzak noktadan dış ortama açılan kapıya olan
uzaklık 25 m’den az ise, bina dışına tek çıkış yeterli kabul edilir.
Kaçış yolu sayısı ve genişliği
MADDE 33- (1) Toplam çıkış genişliği, 32 nci
maddeye göre hesaplanan bir kattaki kullanım alanlarındaki toplam kullanıcı
sayısının birim genişlikten geçen kişi sayısına bölümü ile elde edilen
değerin 0.5 m ile çarpılması ile bulunan değerden az olamaz. Hiçbir
çıkış veya kaçış merdiveni veyahut diğer kaçış yolları, hesaplanan bu değerlerden
ve 80 cm’den daha dar genişlikte ve toplam kullanıcı sayısı 50 kişiden
fazla olan katlarda bir kaçış yolunun genişliği 100 cm'den az olmayacak
şekilde çıkış sayısı bulunur. Kaçış yolu, bu özelliği dışında, yapının
mekânlarına hizmet veren koridor ve hol olarak kullanılıyor ise, 110
cm’den az genişlikte
olamaz.
(2) Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin
genişliği 120 cm’den az olamaz.
(3) Genişliği 200 cm’yi aşan merdivenler, korkuluklar ile
100 cm’den az olmayan ve 160 cm’den fazla olmayan parçalara ayrılır. Kaçış yolu
koridoru yüksekliği 210 cm’den az olamaz.
(4) İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam
kullanıcı yükünün en az yarısını karşılayacak genişlikte olması gerekir.
(5) Genişlikler, temiz genişlik olarak ölçülür. Kaçış
merdivenlerinde ve çıkış kapısında temiz genişlik aşağıda belirtilen şekilde
ölçülür:
a) Kaçış merdivenlerinde temiz genişlik hesaplanırken,
küpeştenin yaptığı çıkıntının 80 mm’si temiz genişliğe dâhil edilir.
b) Çıkış kapısında; tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı
kasası veya lamba çıkıntısı ile 90 derece açılmış kanat yüzeyi arasındaki
ölçüdür. Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az
ve 120 cm’den çok olamaz. İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat
90 derece açık durumdayken kanat yüzeyleri arasındaki ölçüdür.
(6) Bütün çıkışların ve erişim yollarının aşağıda belirtilen
şartlara uygun olması gerekir:
a) Çıkışların ve erişim yollarının açıkça görülebilir olması
veya konumlarının simgeler ile vurgulanması ve her an kullanılabilmesi için
engellerden arındırılmış hâlde bulundurulması gerekir.
b) Bir yapıda veya katlarında bulunan her kullanıcı için,
diğer kullanıcıların kullanımında olan odalardan veya mekânlardan geçmek
zorunda kalınmaksızın, bir çıkışa veya çıkışlara doğrudan erişim sağlanması
gerekir.
Yangın güvenlik holü
MADDE 34- (1) Yangın güvenlik holleri; kaçış
merdivenlerine dumanın geçişinin engellenmesi, söndürme ve kurtarma
elemanlarınca kullanılması ve gerektiğinde engellilerin ve yaralıların bekletilmesi
için yapılır. Hollerin, kullanıcıların kaçış yolu içindeki hareketini
engellemeyecek şekilde tasarlanması şarttır.
(2) Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında
hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu hollerin, yangına en az 120 dakika dayanıklı
duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer
bölümlerden ayrılması gerekir.
(3) Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m²’den az, 6 m2’den
fazla ve kaçış yönündeki boyutu ise 1.8 m’den az olamaz.
(4) Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik
holü alanı, 6 m2’den az, 10 m2’den çok ve herhangi bir
boyutu 2 m’den daha az olamaz.
(5) Döşemeye, asansör holünde çıkış kapısına doğru 1/200’ü
aşmayacak bir eğim verilir.
(6) Konutlar için özel durumlar hariç olmak üzere, bodrum
katlarda merdiven yuvaları ile asansör kapıları önünde, yüksek binalarda kaçış
merdiven yuvaları ile acil durum asansörü önünde yangın güvenlik holü yapılır.
(7) Yapı yüksekliği 51.50 m’den az olan
binalarda parlayıcı madde ihtiva etmeyen ve kullanım alanlarından kapı ile
ayrılan koridor ve hollerden kaçış merdivenine ulaşılıyor ise, yangın güvenlik
holü gerekli değildir.
(8) Yangın güvenlik hollerinin kullanmaya uygun şekilde boş
bulundurulmasından, bina veya işyeri sahibi ve yöneticileri sorumludur.
Kaçış yolları gerekleri
MADDE 35- (1) Bütün yapılar için bu Kısımda
belirtilen imkânlardan biri veya daha fazlası kullanılarak kaçış yolları
sağlanır. Yapının kullanımda olduğu sürece zorunlu çıkışların kolayca
erişilebilir, kapıların açılabilecek durumda olması ve önlerinde
engelleyicilerin bulunmaması gerekir.
Korunumlu iç kaçış koridorları ve geçitler
MADDE 36- (1) Korunumlu iç kaçış koridorları ve
geçitler için aşağıda belirtilen şartlar aranır:
a) Bir binada veya bina katında, kaçış yolu olarak hizmet
veren korunumlu koridorların veya korunumlu hollerin yangına dayanım
sürelerinin Ek-3/B ve Ek-3/C’de belirtilen sürelere uygun olması mecburidir.
b) İç kaçış koridorlarının ve geçitlerin aşağıda belirtilen
özelliklerde olması gerekir.
1) Bir iç kaçış koridoruna veya geçidine açılan çıkış
kapılarının, kaçış merdivenlerine açılan çıkış kapılarına eşdeğer düzeyde
yangına karşı dayanıklı olması ve otomatik olarak kendiliğinden kapatan
düzenekler ile donatılması mecburidir.
2) İç kaçış koridorunun en az genişliği ve kapasitesi, 33
üncü maddeye göre belirlenen değerlere uygun olmak zorundadır.
3) Kaçış koridoru boyunca döşemede yapılacak dört basamaktan
az kot farkları, en çok % 10 eğimli rampalarla bağlanır. Bu rampaların
zemininin kaymayı önleyen malzeme ile kaplanması şarttır.
Dış kaçış geçitleri
MADDE 37- (1) Kaçış yolu olarak, bir iç koridor
yerine dış geçit kullanılabilir. Ancak, dış geçide bitişik yapı dış duvarında
düzenlenecek duvar boşluklarına konulacak menfezlerin yanmaz nitelikte olması,
boşluğun parapet üst kotu ile döşeme bitmiş kotu arasında 1.8 m veya
daha fazla yükseklikte kalması ve bu tür havalandırma boşluklarının bir kaçış
merdivenine ait herhangi bir duvar boşluğuna 3.0 m’den daha yakın olmaması
şarttır.
(2) Bir dış geçide açılan çıkış kapısının, yangına karşı 30
dakika dayanıklı olması ve kendiliğinden kapatan düzenekler ile donatılması
gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kaçış Merdivenleri
Kaçış merdivenleri
MADDE 38- (1) Yapının ortak merdivenlerinin
yangın ve diğer acil hâllerde kullanılabilecek özellikte olanları, kaçış
merdiveni olarak kabul edilir.
(2) Kaçış merdivenleri, yangın ve diğer acil hâl
tahliyelerinde kullanılan kaçış yolları bütününün bir parçasıdır ve diğer kaçış
yolları öğelerinden bağımsız
tasarlanamazlar.
(3) Kaçış merdivenlerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir
yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu merdivenler, yangına en az 120
dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı
ile diğer bölümlerden ayrılır.
(4) Kaçış merdivenlerinin kullanıma uygun şekilde boş
bulundurulmasından, bina veya işyeri sahibi ve yöneticileri sorumludur.
Acil çıkış zorunluluğu
MADDE 39- (1) Bütün yapılarda, aksi
belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların
korunmuş olması gerekir.
(2) Çıkış sayısı, 33 üncü madde esas alınarak
belirlenecek sayıdan az olamaz. Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı
yüksek tehlikeli yerler ile 50 kişinin aşıldığı her mekânda en az 2 çıkış
bulunması şarttır. Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise, en az 3 çıkış ve 1000
kişiyi geçer ise, en az 4 çıkış bulunmak zorundadır.
(3) Kapıların birbirinden olabildiğince uzakta olması
gerekir. Bölünmemiş tek mekânlarda iki kapı gerekiyor ise, kapılar arasındaki
mesafe yağmurlama sistemi bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2’sinden
ve yağmurlama sistemi mevcut ise, diyagonal mesafenin 1/3’ünden az olamaz.
(4) Bir koridor içindeki iki kaçış merdiveni arasındaki
mesafe, yağmurlama sistemi olmayan yapılarda koridor uzunluğunun yarısından ve
yağmurlama sistemi olan yapılarda ise, koridor uzunluğunun 1/3’ünden az olamaz.
Kaçış merdiveni yuvalarının yeri ve düzenlenmesi
MADDE 40- (1) Yangın hangi noktada çıkarsa
çıksın, o kotta bütün insanların çıkışlarının sağlanması için kaçış yollarının
ve kaçış merdivenlerinin birbirlerinin alternatifi olacak şekilde
konumlandırılması gerekir. Kaçış yolları ve kaçış merdivenleri, yan
yana yapılamaz. Kaçış merdivenine giriş ile kat sahanlığının aynı kotta olması
gerekir. Genel merdivenlerden geçilerek kaçış merdivenine ulaşılamaz.
Kaçış merdiveni yuvalarının yerinin belirlenmesinde, en uzak kaçış mesafesi ve
kullanıcı yükü esas alınır.
(2) Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların
güvenlikle bina dışına kaçışlarını kolaylaştıracak şekilde seçilir. Kaçış
merdivenlerinin, başladıkları kottan çıkış kotuna kadar süreklilik göstermesi
gerekir.
(3) Bodrum katlarda ve yüksek
binalarda kaçış merdivenlerine bir yangın güvenlik holünden veya
korunumlu bir holden geçilerek girilmesi zorunludur.
Kaçış merdiveni özellikleri
MADDE 41- (1) Kaçış
merdivenlerinin kapasite ve sayı bakımından en az yarısının doğrudan bina
dışına açılması gerekir.
(2) Kaçış merdiveninin, zemin düzeyindeki dışarı
çıkışın görülebildiği ve engellenmediği hol, koridor, fuaye, lobi gibi bir
dolaşım alanına inmesi hâlinde, kaçış merdiveninin indiği nokta ile dış açık
alan arasındaki uzaklık, kaçış merdiveni bir kattan daha fazla kata hizmet
veriyor ise 10 m’yi aşamaz. Yağmurlama sistemi olan yapılarda bu uzaklık en
fazla 15 m olabilir. Dışa açık alanın, kaçış merdiveninin indiği
noktadan açıkça görülmesi ve güvenlikli bir şekilde doğrudan erişilebilir
olması gerekir. İç kaçış merdivenlerinden boşalan kullanıcı yükünü karşılayacak
yeterli genişlikte dışa açık kapı bulunması şarttır.
(3) Kaçış merdivenlerinde her döşeme düzeyinde 17
basamaktan çok olmayan ve 4 basamaktan az olmayan aralıkla sahanlıklar
düzenlenir.
(4) Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu, merdivenin
genişliğinden az olamaz. Basamakların kaymayı önleyen malzemeden olması
şarttır.
(5) Kaçış merdiveni sahanlığına açılan
kapılar hiçbir zaman kaçış yolunun 1/3’ nden fazlasını daraltacak
şekilde konumlandırılamaz.
(6) Merdivenlerde baş kurtarma yüksekliğinin, basamak
üzerinden en az 210 cm ve sahanlıklar arası kot farkının en
çok 300 cm olması gerekir.
(7) Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175
mm’den çok ve basamak genişliği 250 mm’den az olamaz.
(8) Kaçış için kullanılmasına izin verilen merdivenlerde,
basamağın kova hattındaki en dar basamak genişliği, konutlarda 100 mm’den
ve diğer yapılarda 125 mm' den az olamaz. Her kaçış merdiveninin her iki
yanında duvar, korkuluk veya küpeşte bulunması gerekir.
(9) Kaçış merdiveni yuvasına ve yangın güvenlik holüne
elektrik ve mekanik tesisat şaftı kapakları açılamaz.
Dış kaçış merdivenleri
MADDE 42- (1) Dışarıda yapılan açık kaçış merdiveni,
ilgili gereklere uyulması şartıyla iç kaçış merdivenleri yerine kullanılabilir.
Dış kaçış merdiveninin korunumlu yuva içinde bulunması şart değildir.
(2) Açık dış kaçış merdiveninin herhangi bir bölümüne,
yanlardan yatay ve alttan düşey uzaklık olarak 3 m içerisinde
merdivenin özelliklerinden daha az korunumlu kapı ve pencere gibi duvar boşluğu
bulunamaz.
(3) Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan binalarda, bina
dışında açık merdivenlere izin verilmez.
Dairesel merdiven
MADDE 43- (1) Dairesel merdivenler;
yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 100 cm genişlikte olmaları
hâlinde, kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan, veya
balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet verebilir. Belirtilen şartları
sağlamayan dairesel merdivenler, zorunlu çıkış olarak kullanılamaz.
(2) Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz.
(3) Basamağın kova merkezinden en fazla 50
cm uzaklıktaki basış genişliği 250 mm’den az olamaz.
(4) Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olamaz.
(5) Baş kurtarma yüksekliği 2.50 m'den az olamaz.
Kaçış rampaları
MADDE 44- (1) İç ve dış kaçış rampaları, aşağıda
belirtilen esaslara uygun olmak şartıyla, kaçış merdivenleri yerine
kullanılabilir:
a) Kaçış rampalarının eğimi % 10'dan daha dik olamaz. Kaçış
rampaları düz kollu olur ve doğrultu değişiklikleri sadece sahanlıklarda
yapılır. Ancak, herhangi bir yerindeki eğimi 1/12'den daha fazla olmayan kaçış
rampaları kavisli yapılabilir.
b) Bütün kaçış rampalarının başlangıç ve bitiş düzeylerinde
ve gerektiğinde ara düzeylerde yatay düzlüklerin, yani sahanlıkların bulunması
gerekir. Kaçış rampalarına giriş ve rampalardan çıkış için kullanılan her
kapıda, yatay sahanlıklar düzenlenir. Sahanlığın en az genişliği ve uzunluğu,
rampa genişliğinden az olamaz. Ancak, düz kollu bir rampada sahanlık
uzunluğunun 1 m’den daha büyük olması gerekmez.
c) Kaçış rampalarına, merdivenlere ilişkin gereklere uygun
biçimde duvar, korkuluk veya küpeştelerin yapılması mecburidir.
ç) Bütün kaçış rampalarında kaymayı önleyen yüzey
kaplamalarının kullanılması şarttır.
d) Kaçış rampaları, kaçış merdivenlerine ilişkin gereklere
uygun şekilde havalandırılır.
e) Kaçış yolu olarak yalnızca tek bir bodrum kata hizmet
veren kaçış rampalarının korunumlu yuva içinde bulunması gerekmez.
(2) Araç rampaları, kaçış rampası olarak kabul edilmez.
Kaçış merdiveni havalandırması
MADDE 45- (1) Bütün kaçış merdivenlerinin, doğal
yolla veya Altıncı Kısımdaki gereklere uygun olarak mekanik yolla
havalandırılması veya basınçlandırılması gerekir. Kaçış merdiveni ve kullanım
alanları, aydınlatma ve havalandırma amacı ile aynı aydınlığı veya baca
boşluğunu paylaşamaz.
Bodrum kat kaçış merdivenleri
